روز جمعه سرور روزهاست،
خداوند نيکي‌ها در آن چند برابر مي‌کند و گناهان را در آن مي‌زدايد و درجات
را در آن بالا مي‌برد و دعاها را در آن مستجاب مي‌کند و اندوه‌ها را در آن
برطرف مي‌سازد و حاجت‌هاي بزرگ را در آن بر مي‌آورد ...
غسل
در همه دنيا در هر هفته يک روز تعطيل است و يک چنين تعطيلي‌اي ضرورت
دارد. البته ما در اسلام تصريحي نداريم که حتما شبانه روز جمعه را تعطيل
کنيم. در آيات پاياني سوره جمعه مي‌خوانيم که به مردم اجازه داده شده است
که بعد از مراسم جمعه باز به همان کارها و شغل‌هاي خودشان به عنوان يک امر
مباح بپردازند. ولي قهرا دستورهاي خاصي که در روز جمعه هست مثل عبادت‌هاي
بدني يا رفت و آمدها و صله رحم‌ها که اگر در جمعه صورت گيرد اجر و ثواب
بيشتري دارد، اقتضا مي‌کند که آن روزي که مسلمان ها مي‌خواهند تعطيل هفتگي
خود قرار دهند همان روز جمعه باشد.
به هر حال «جمعه» روز پاياني هفته، مورد احترام مسلمانان و يکي از عيد
هاي مهم آنان است. به عقيده برخي جمعه از آن رو جمعه ناميده شده که در آن
براي نماز، اجتماع مي‌کنند. اهميت شب و روز جمعه در احاديث بسياري بيان شده
و اعمال و دعاهاي فراواني براي آن مقرر گشته است. از مهم‌ترين اعمال
مؤمنان در روز جمعه توجه به حضرت مهدي (ع) و انتظار فرج آن بزرگوار است. در
اين روز، زيارت آن حضرت و دعا براي تعجيل فرج او مستحب است؛ زيرا طبق برخي
از روايات و زيارات، اميد ظهور آن حضرت در روز جمعه بيش از ساير روزها
است.
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم.
«اف لرجل لا يفرّغ نفسه في کل جمعة لا مر دينه فيتعاهده و يشال عن دينه.
(و في رواية آخري لکلّ مسلم)؛ اف بر مردي که در هر جمعه خود را براي کار
دينش فارغ نمي‌سازد تا با آن تجديد عهد کند در باره آن سوال نمايد. در
روايت ديگر آمده است: اف بر هر مرد مسلماني که...».
ان يوم الجمعه سيد الايام يضاعف الله فيه الحسنات، و يمحو فيه السّيئات،
و يرفع فيه الدّرجات، و يستجيب فيه الدّعوات، و يکشف فيه الکريات، و يقتضي
(يقضي) فيه الحوائج العظام...؛ روز جمعه سرور روزهاست، خداوند نيکي‌ها در
آن چند برابر مي‌کند و گناهان را در آن مي‌زدايد و درجات را در آن بالا
مي‌برد و دعاها را در آن مستجاب مي‌کند و اندوه‌ها را در آن برطرف مي‌سازد و
حاجت‌هاي بزرگ را در آن بر مي‌آورد ... (کافي ج 1 ص 40).
اکثروا من لصّلاة علي يوم الجمعة، فانه يوم تضاعف فيه الاعمال» (دعائم
الاسلام ج 1 ص 179)؛ روز جمعه بر من بسيار صلوات بفرستيد، زيرا روز جمعه
روزي است که اعمال آدمي در آن چند برابر مي‌شود
«انّ يوم الجمعه سيد الايام، و اعظم عند الله عزّ و جل من يوم الاضحي و
يوم الفطر، فيه خمس خصال: خلق الله عز و جل فيه آدم عليه السلام، و اهبط
الله فيه آدم الي الارض، و فيه توفي الله آدم، و فيه ساعة لا يشال العبد
شيئا الا آتاه ما لم يشال حراما، و ما من ملک مقرّب و لا سماء و لا ارض و
لا رياح و لا برّ و لا بحر الا و هنّ يشفقن من يوم الجمعه ان تقوم فيه
السّاعة» (کافي ج 3 ص 414)؛ روز جمعه سرور روزهاست و در نزد پروردگار از
روز عيد قربان و عيد فطر بزرگتر است. روز جمعه داراي پنج ويژگي است: 1-
خداوند آدم عليه السلام را در آن روز آفريد. 2- خداوند آدم عليه السلام را
در آن روز به زمين فرود آورد. 3- خداوند جان آدم عليه السلام را در آن روز
گرفت. 4- در آن روز ساعتي هست که بنده هر چه از خدا بخواهد خدا به او
ارزاني مي‌دارد، به شرط آن که درخواست چيز حرام نکند. 5- هيچ فرشته مقرب و
آسمان و زمين و باد و کوه و خشکي و دريايي نيست مگر اين که از روز جمعه بيم
دارند که مبادا رستاخيز در آن به پا شود.
«اکثروا من لصّلاة علي يوم الجمعة، فانه يوم تضاعف فيه الاعمال» (دعائم
الاسلام ج 1 ص 179)؛ روز جمعه بر من بسيار صلوات بفرستيد، زيرا روز جمعه
روزي است که اعمال آدمي در آن چند برابر مي‌شود.
«اطرفوا اهليکم کل يوم جمعة به شيء من الفاکهة و اللحم حتي يقرحوا
بالجمعه» (روضي المتقين ج 2 ص 589)؛ هر جمعه براي اعضاي خانواده خود چيزي
از قبيل ميوه و گوشت به عنوان هديه فراهم کنيد تا به فرا رسيدن جمعه شادمان
شوند.
دعا
امام باقر عليه السلام.
«الخير و الشرّ يضاعف يوم الجمعه» (مستدرک الوسائل ج 1 ص 417)؛ روز جمعه نيکي و بدي دو برابر مي‌شود.
ما طلعت الشّمس به يوم الفضل من يوم الجمعة (بحار الانوار ج 89 ص 413)؛ خورشيد در هيچ روزي بهتر از روز جمعه طلوع نکرده است.
«اذا اردت ان تنصدق به شيء قبل الجمعه به يوم فاخره الي يوم الجمعة »
(عدة الداعي ص 92)؛ هر گاه خواستي پيش از روز جمعه صدقه دهي آن را براي روز
جمعه به تأخير افکن.
و لا تدع الغسل يوم اجمعة، فانه من السنة، وليکن غسلک قبل الزوال «دعائم
الاسلام ج 1 ص 181»؛ غسل روز جمعه را فراموش مکن که سنت است، و بايد که
پيش از زوال غسل کني.
امام صادق عليه السلام
غسل يوم الجمعه سنة واجبة علي الرجال و النّساء في السّفر و الحضر
(المحاسن ص 60)؛ غسل روز جمعه بر مردان و زنان در سفر و حضر، سنّتي واجب
است.
انّ الله اختار من کل شيء شيئا فاختار (واختار ن خ) من الايّام يوم
الجمعة (روضة المتقين ج 2 ص 588)؛ خداوند از هر پديده‌اي چيزي را بر گزيده و
از روزها روز جمعه را انتخاب کرده است.
کسي که روز يا شب جمعه بميرد.
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله وسلم.
«من مات يوم الجمعة او ليلة الجمعة رفع (دفع ن خ) الله عنه عذاب القبر»
(روضة المتقين ج 2 ص 162)؛ کسي که روز جمعه يا شب جمعه بميرد خدا عذاب قبر
را از او بر مي‌دارد.
امام باقر عليه السلام.
من مات ليلة الجمعه کتب له براءة من عذاب النّار، و من مات يوم الجمعه اعنتق من النّار (المحاسن ص 60)؛
و قال ابو جعفر عليه السلام: بلغني انّ النّبّي صلي الله عليه و آله و
سلم قال: من مات يوم الجمعة او ليلة الجمعه رفع عنه عذاب القبر (بحار
الانوار ج 6 ص 330)؛ کسي که شب جمعه بميرد امان از آتش دوزخ براي او نوشته
مي‌شود، و کسي که روز جمعه بميرد از آتش دوزخ آزاد مي‌گردد.
نکته‌اي که بايد به آن دقت داشت اين است که غسل جمعه از مستحبات مؤکد است و به همين خاطر بعضي از علما حکم به وجوب آن داده‌اند
و نيز آن حضرت فرمود: از پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم به من رسيده
است که فرمود: هر کس روز جمعه يا شب جمعه بميرد عذاب قبر از او برداشته
مي‌شود.
وقت غسل جمعه
وقت غسل جمعه از اذان صبح روز جمعه تا ظهر روز جمعه است و بهتر است
نزديک ظهر به جا آورده شود. اگر تا ظهر انجام ندهد بهتر است که بدون نيت
ادا و قضا تا عصر جمعه به جا آورد. اگر در روز جمعه غسل نکند، مستحب است از
صبح شنبه تا غروب، قضاي آن را به آورد. اگر در روز جمعه غسل نکند، مستحب
است از صبح شنبه تا غروب، قضاي آن را به جا آورد. کسي که مي‌ترسد در روز
جمعه آب پيدا نکند، مي‌تواند روز پنجشنبه غسل را انجام دهد، بلکه اگر در شب
جمعه غسل را به اميد آن که مطلوب خداوند عالم است به جا آورد، صحيح است
ومستحب است انسان در موقع غسل جمعه به گويد اشهد ان لا اله الا الله وحده
لا شريک له وان محمدا عبده ورسوله اللهم صل علي محمد وآل محمد وا جعلني من
التوابين وا جعلني من المتطهرين (امام خميني توضيح المسائل مسئله 644 ).
نکته‌اي که بايد به آن دقت داشت اين است که غسل جمعه از مستحبات مؤکد است و به همين خاطر بعضي از علما حکم به وجوب آن داده‌اند.
